ویژگی‌های کانی‌شناسی و زمین شیمی ذخایر کائولن و آلونیت کوجنق، شمال غرب مشکین‌شهر استان اردبیل

نهشته­های کائولن و آلونیت کوجنق در 18 کیلومتری شمال غرب مشکین شهر، استان اردبیل واقع می­باشد. مطالعات صحرایی و میکروسکوپی نشان می­دهند که این ذخیره محصول دگرسانی سنگ­های آتشفشانی ائوسن با ترکیب آندزیت و تراکی­-آندزیت است. این نهشته­ها در روی محور دگرسانی اهر – جلفا (ارسباران) قرار دارند. زون­های دگرسانی در کوجنق عمدتاً آرژیلیکی (کائولینیت)، آرژیلیکی پیشرفته (آلونیت+ کائولینیت) و سیلیسی (کوارتز +کریستوبالیت) بوده که دارای تظاهر سطحی عدسی مانند هستند. با توجه به یافته­های کانی­شناسی، کانی­های سنگ­ساز اصلی این ذخیره شامل کائولینیت، آلونیت، کوارتز، و کریستوبالیت بوده که توسط مقادیر کمتری از هماتیت، مونت موریلونیت، آناتاز، روتیل همراهی می­شوند. بر اساس شاخص­های زمین شیمی نظیر (Ti+Fe),  (Cr+Nb), (Ba+Sr), (Ce+Y+La) همراه با درجه تحرک REE ها در سنگهای دگرسان شده نسبت به سنگ­های اولیه آندزیتی و تراکی-­آندزیتی، به نظر می­رسد که محلول­های گرمابی درونزاد نقش مؤثری در تکوین این ذخایر ایفا نموده­اند. یافته­های زمین شیمی بدست آمده نشان می­دهند که درجه تحرک و توزیع عناصر اصلی، فرعی، جزئی و نادر خاکی در طی فرآیندهای کائولینیتی و آلونیتی شدن تابعی از عواملی چون تغییرات دما و pH محلول­های دگرسان کننده، جذب سطحی، روبش و تمرکز توسط اکسید­های فلزی، و حضور در فاز­های کانیایی مقاوم بوده است. عناصر اصلی به جز Si و Al از سمت سنگ منشاء به سمت دگرسانی سیلیسی تهی شدگی نشان می­دهند. حضور K و Na در ساختمان آلونیت باعث افزایش آنها در زون آلونیتی شده است. عناصر لیتوفیل درشت یون در طی فرآیند دگرسانی تهی شدگی نشان می­دهند. LREE نسبت به HREE غنی شدگی نشان می­دهند .شواهد صحرایی و کانی­شناسی نظیر حضور گوگرد طبیعی و آلونیت در نمونه­های مورد مطالعه آشکار می­کنند که محلول­های اسید سولفاتی اپی ترمال عامل اصلی پیشرفت فرایند کائولینیتی وآلونیتی شدن در طی تکوین ذخایر کوجنق بوده­اند. مقایسه­ای که بین ذخیره کائولن کوجنق با دیگر انواع مشابه در ایران انجام گرفته، نشان می­دهد که کانسار کائولن کوجنق از نظر خصوصیات زمین­شناسی بهترین مطابقت را با ذخایر کائولن زنوز و قلندر در آذربایجان شرقی دارد. از آنجائیکه چنین محیط­های اپی­ترمالی با کانی­زایی فلزات قیمتی مثل طلا همراهند مطالعات بیشتر در این منطقه را توجیه پذیر می­نماید.